Hiện cả nước còn tồn tại kho khoảng 650000 tấn đường, mức cao kỷ lục từ trước đến nay của ngành, 17/36 nhà máy sản xuất đường thu lỗ.
Tại Công ty Cổ phần Mía đường Sơn La, lượng đường đang ùn ứ gần 40.000 tấn với giá trị tương đương 500 tỷ đồng. Công ty Cổ phần Mía đường Tuy Hòa đến thời điểm này vẫn còn khoảng 15.000 tấn nằm “bất động” trong kho, tương đương hơn 170 tỷ đồng.
Đó là những trường hợp khó khăn nổi bật hiện nay khi giá đường thấp, nhu cầu tiêu thụ đường suy yếu khiến tồn kho tăng cao.
Ở tình hình chung, với khó khăn trên, diện tích trồng mía bị thu hẹp đáng kể đã kéo sản lượng mía đường Việt Nam liên tục giảm.
Sau khi lập đỉnh 23,47 UScent/pound vào đầu tháng 10/2016, giá đường đã giảm do thừa cung. Từ đầu năm 2019, giá tăng 5,7%, cho thấy tín hiệu bắt đầu phục hồi. Nhưng tín hiệu này lại chưa đủ hỗ trợ doanh nghiệp trong nước đối diện với một khó khăn khác nữa.
Cụ thể, dự báo năm 2019, nhu cầu tiêu thụ đường của cả nước đạt khảng 1,5-1,6 triệu tấn/năm, trong khi sản xuất chỉ đạt 1,2 triệu tấn/năm, cung không đủ cầu là lý do khiến buôn lậu đường tăng mạnh. Đặc biệt, từ tháng 8 trở đi các tỉnh đầu nguồn sông Cửu Long, như An Giang, Đồng Tháp vào mùa nước lên, là điều kiện tốt hỗ trợ buôn lậu đường tăng mạnh.
Theo ước tính của Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), mỗi năm có khoảng 500.000 tấn đường được buôn lậu vào Việt Nam, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành mía đường trong nước và tác động lên mặt bằng giá. Giá đường ở phía Bắc, Nam Trung Bộ bị ảnh hưởng nhiều nhất do năng suất thấp hơn phía Nam.
Từ những khó khăn trên, hiện có 17/36 nhà máy sản xuất đường thua lỗ, mất vốn chủ sở hữu.
VSSA dẫn ra 3 nguyên nhân dẫn đến tồn kho đường tồn kho tăng: Một là do khối lượng đường ngoại nhập tăng; hai là, đường được cho là tạm nhập tái xuất nhưng không tái xuất mà để lại tiêu thụ ở thị trường trong nước; ba là, lượng đường nhập lậu ngày càng tăng cao.
